Neurochirurg Maarten Bot: ‘Hersenen zijn een zachte pudding: bescherm ze met een fietshelm’

Neurochirurg Maarten Bot: ‘Hersenen zijn een zachte pudding: bescherm ze met een fietshelm’

Zelf draagt hij altijd een fietshelm. ‘Jahaaa, absoluut! Het zou mijn verhaal een stuk minder sterk maken als ik zelf geen fietshelm zou dragen. Ik rijd sinds vier, vijf jaar op een elektrische fiets. Ik had een Van Moof, maar die had nogal eens wat technische mankementen. Tegenwoordig rijd ik op een Cowboy.’

Neurochirurg Maarten Bot is helder over nut en noodzaak van de fietshelm. Hij heeft op zijn operatietafel vaak genoeg gezien hoe een val van een fiets tot ernstig hersenletsel kan leiden, wanneer de patiënt geen fietshelm droeg. Op woensdag 10 april werd de de landelijke Dag van de Fietshelm voor de derde keer gehouden. Door het hele land waren er activiteiten die fietsers bewust(er) moeten maken van hoe belangrijk het is om de fietsveiligheid te verbeteren en de fietshelm te promoten.

Maarten Bot (38) werkt als neurochirurg bij Amsterdam UMC en is ook verbonden aan Tergooi MC in Hilversum. Eerstgenoemde werkplek kan hij vanuit zijn huis in de Jordaan gemakkelijk bereiken per fiets. ‘De fiets is een hartstikke gezond vervoermiddel, je bent in beweging en je reist in rust. Veel meer dan wanneer je in de auto zit, dan ervaar je toch meer stress. Het is een ontspannen manier van reizen.’ En altijd dus met een helm op. ‘Ja, zelfs als ik even naar de supermarkt ga. Dat het maar een kort afstandje is gaat voor mij niet op, dat zijn net de momenten dat er iets kan gebeuren. Het voelt ook raar, zo zonder helm, vergelijk het met het niet dragen van een gordel in de auto.’

Zachte pudding

Een elektrische fiets gaat gemiddeld vijfentwintig tot dertig kilometer per uur en een val zonder fietshelm kan grote, onherstelbare gevolgen hebben voor de rest van je leven, zegt Bot. ‘Zelfs een val vanuit stilstand kan hersenletsel veroorzaken. Ik zie tijdens mijn werk letterlijk de hersenschade die iemand heeft opgelopen. Dan realiseer je je extra hoe belangrijk het is om je hersenen te beschermen. Fietsers zouden moeten beseffen hoe zacht en kwetsbaar hersenen zijn. Mensen hebben vaak door beelden op televisie het idee dat de hersenen een soort vastgemaakte, stevige ham zijn die je in plakken kunt snijden. Maar dat is dus echt niet zo. In je hoofd is het één zachte pudding.’

Concentratie

Hij vervolgt: ‘In die pudding ontstaan scheuren en barsten en dat noemen we ernstig hersenletsel. Soms ontstaat er een zwelling en dan verwijderen we een stuk van de schedel om ruimte te maken voor de hersenen. Dan zie je de scheuren en barsten letterlijk zitten. Die genezen niet meer. Vanaf je geboorte worden de verbindingen in je hersenen gemaakt, en daar doe je je hele leven over. Dat is een heel minuscuul en kwetsbaar proces. Onderbreking van zo’n verbinding kan niet meer, of bijna nooit meer volledig, herstellen. Als iemand last heeft van zijn arm of moeite heeft met praten dan kun je een eind komen met revalidatie. Maar het wordt nooit meer zoals het was. Bij een botbreuk werkt een lichaamsdeel na zes weken weer als vanouds, maar zo werkt het echt niet met hersenen. Zelfs bij licht hersenletsel kun je blijvend last houden van je concentratie. Iemand kan niet meer lang achter een beeldscherm zitten of in een drukke ruimte verblijven. Dat kan dus gevolgen hebben voor je sociale activiteiten én je werkomgeving.’

Jongeren zijn dan misschien minder kwetsbaar, ze zijn niet onkwetsbaar – ook al denken pubers en studenten dat soms graag. ‘Dat zijn ook de moeilijkste groepen om te bereiken. Natuurlijk hebben jonge mensen meer herstelvermogen. Maar ik zie op de operatietafel ook jonge mensen voorbijkomen. En of je nou acht of tachtig bent: als jij met een harde klap van je fiets af valt en je draagt geen helm, dan kun je hersenletsel oplopen.’

Tieners op fatbikes

Gooise tieners op fatbikes zouden ook een fietshelm moeten dragen, vindt de specialist, ook als de fiets niet eens is opgevoerd. ‘Ik wil heel graag op een positieve manier de fietshelm promoten, om mensen te informeren hoe belangrijk en hoe gemakkelijk het dragen van een fietshelm is. Het is een heel eenvoudig middel om je hersenen te beschermen. In Denemarken is het gelukt om met een positieve campagne bijna iedereen binnen tien jaar aan de fietshelm te krijgen. Dat zou heel gaaf zijn.’

Hoe zit het met zijn eigen kinderen? Lacht: ‘Hij is pas drie, maar als hij bij ons op de fiets zit draagt hij natuurlijk een helm. Kinderen zie je op de fiets ook een helm dragen, dan is het voor ouders een kleine stap om dat ook te doen. ’Ik bescherm mijn kind wel, maar mezelf niet’, dat is eigenlijk heel onlogisch. Dan ligt papa of mama straks met hersenletsel in het ziekenhuis en de kleine gup heeft niets.’

Dit interview door Simone Stevens verscheen op 7 oktober in de Gooi en Eemlander en is met toestemming overgenomen.

E-mail nieuwsbrief