Keizersnede

Na de geboorte

Na de geboorte droogt de verpleegkundige het kindje eerst goed af; dit gebeurt in een doorzichtig wiegje aan het hoofdeinde naast je. Hierna leggen we jouw kindje bloot (maar wel goed toegedekt) op jouw borst en streven we, mits de gezondheid van jou en je kindje dat toelaten, naar een uur ongestoord huid-op-huidcontact. Wanneer er borstvoeding gegeven gaat worden, proberen we zo snel mogelijk om het kindje op de operatiekamer aan te leggen. Soms lukt dit al tijdens het sluiten van de wond.

Gedurende de eerste vijf minuten na de geboorte van je kindje, zal er op de operatiekamer een kinderarts of een arts-assistent van de kindergeneeskunde aanwezig zijn. Mocht jouw kindje namelijk onverhoopt extra zorg nodig hebben, dan kan dit direct worden geboden. Je kindje wordt, zodra zijn/haar gezondheid het toelaat, bij je op de borst gelegd. Is dit niet het geval dan wordt het in een couveuse naar de couveuse-afdeling gebracht.

Huid-op-huidcontact

Als de operatie klaar is en we je overtillen op je eigen bed, houdt je partner jullie kindje even vast om het hierna weer terug te leggen op je borst. Pas als je terug bent op de verpleegafdeling wegen we jullie kindje en kleden het aan. Je partner krijgt dan ook de mogelijkheid om symbolisch de navelstreng door te knippen.

Als bijvoorbeeld vanwege je gezondheid huid-op-huidcontact niet mogelijk is, krijgt je partner als alternatief de mogelijkheid om dit op de uitslaapkamer te doen. Wanneer jij op de uitslaapkamer komt en de situatie het toelaat, wordt je kindje voor een uur ongestoord huid-op-huidcontact bij jou op de borst gelegd.

Gelukkig is bij de meeste natuurlijke keizersneden extra zorg helemaal niet nodig. De kinderarts of de arts-assistent kindergeneeskunde zal dan na 5 minuten de operatiekamer verlaten. Als jullie kindje in de ochtend geboren wordt, zal het begin van de middag volledig worden nagekeken door de arts assistent kindergeneeskunde. Als het in de middag of avond geboren wordt, gebeurt dit soms de volgende ochtend.

Het kind na de geboorte

Als we bij een natuurlijke keizersnede geen problemen verwachten, vindt volledig onderzoek van de baby door de kinderarts pas later plaats. De verpleegkundige weegt op de afdeling het kindje en kleedt het aan.

Afhankelijk van de reden voor de keizersnede, de zwangerschapsduur en de toestand van je kind, slaapt je kindje, als je dat wenst, in een clip-on-crib bedje (dit is een bedje wat aan jouw eigen bed vastgemaakt wordt), een gewoon bedje of in een couveuse; op de couveuseafdeling of op de afdeling waar je zelf ligt.

Zorg na een keizersnede

Na een keizersnede controleren we met regelmaat de bloeddruk, de polsslag, het bloedverlies en de hoeveelheid urine. Via het infuus dienen we je vocht toe.

Borstvoeding

Na een keizersnede kun je in principe borstvoeding geven. Wel speelt de conditie van je kind een rol. Als je kind in de couveuse ligt of de kinderarts dit adviseert, adviseren we om te gaan kolven. Dit om zo snel mogelijk de productie van de borstvoeding te verhogen. Hierdoor krijgt je kindje alleen moedermelk en hoeft het geen kunstvoeding bij te krijgen. Je geeft de moedermelk dan via fingerfeeding, bij voedingsproblemen via een sonde (een dun slangetje dat uitkomt in de maag van het kind).

Gaat alles goed met je baby, dan kun je bij een ruggenprik gebruik maken van de eerste zuigreflex vlak na de geboorte. Ook na narcose kun je, als je zelf weer bent bijgekomen, over het algemeen snel beginnen met je kind de borst te geven. Zo komt de melkaanmaak vlot op gang en kan het kind profiteren van de eerste voeding, het colostrum.

Ontslag

Het tijdstip waarop we je uit het ziekenhuis ontslaan, is in principe de derde dag na de operatie. De snelheid van je herstel en de gezondheid van je kind (couveuseopname) spelen natuurlijk een rol. Daarnaast is de situatie thuis van belang: krijg je nog aanvullende kraamhulp, heb je andere hulp, zijn er andere kinderen?

De dag dat je met ontslag gaat, kijkt de kinderarts je kindje nog na, je krijgt een ontslaggesprek met de verpleegkundige en een controleafspraak bij de gynaecoloog die de keizersnede heeft gedaan.

Weer thuis

Thuis moet je geleidelijk verder herstellen. De tijd die nodig is voor het herstel is na een keizersnede vaak langer dan na een bevalling via de vagina. Je bent niet alleen (opnieuw) moeder, maar daarnaast ook genezende van een operatie. Een veel gehoorde klacht na een keizersnede is moeheid. Je kunt daar het beste aan toegeven: probeer zoveel mogelijk rust te nemen. Aanvaard ook hulp die familie en kennissen je aanbieden.

Kraamzorg

Soms vergoedt de verzekering na ontslag uit het ziekenhuis aanvullende kraamzorg. Een kraamverzorgende kan ook vragen beantwoorden, huishoudelijke taken overnemen en je partner ondersteunen. Gezinshulp is soms zinvol in een druk huishouden met meerdere kleine kinderen. Naarmate je meer hulp hebt als je thuiskomt, is de overgang gemakkelijker en wen je sneller aan de nieuwe levenssituatie. Kraamzorg en gezinshulp kun je aanvragen bij de thuiszorgorganisatie. De huisarts, de verloskundige, het ziekenhuis of de maatschappelijk werker kunnen hierbij behulpzaam zijn.

Herstel

Na de eerste weken merk je dat je geleidelijk weer meer kunt doen. Zwaar tillen (vuilniszakken, zware boodschappentassen) ontraden we de eerste zes weken nog, maar gaandeweg kun je wel je activiteiten uitbreiden (licht huishoudelijk werk, kleinere boodschappen). Al snel na de operatie kun je onder de douche. Sommigen raden een bad af zolang er nog bloederige afscheiding is (gemiddeld twee tot vier weken), anderen hebben hier geen bezwaar tegen.

Mocht er nog wat vocht of een beetje bloed uit de wond naar buiten komen, dan kun je de wond met de douche schoonspoelen, voorzichtig drogen en een droog gaas eroverheen doen om je kleding te beschermen.

ADL-adviezen

• De eerste zes weken niet zwaar tillen. Let er bij tillen op dat je goed doorademt en je bekkenbodem aanspant. Je kindje mag je uiteraard wel tillen van bed naar commode bijvoorbeeld.
• De eerste zes weken niet sporten, daarna de sportactiviteit rustig opbouwen.
• Fietsen, wandelen en traplopen mag in principe direct na ontslag uit het ziekenhuis. Kijk wanneer je eraan toe bent en bouw het rustig op.

Bij de volgende bevalling weer een keizersnede?

Mocht je opnieuw zwanger willen worden, dan is het algemene advies na een keizersnede de eerste negen maanden niet zwanger te worden, om het operatiegebied goed te laten genezen. Of bij een volgende bevalling weer een keizersnede nodig is, hangt van de reden van deze keizersnede af. Bespreek daarom bij de nacontrole hoe groot de kans is dat je een volgende keer een ‘normale’ bevalling tegemoet kunt zien.

Vaak is bij een volgend kind geen keizersnede nodig. Wel krijg je dan altijd een medische indicatie om in het ziekenhuis te bevallen.

Emotionele aspecten rondom een keizersnede

De beleving van een keizersnede wisselt sterk. Sommige vrouwen hebben er emotionele problemen mee. Ze zijn teleurgesteld dat de bevalling niet langs de normale weg kon plaatsvinden en hebben het gevoel dat een normale bevalling van hen is ‘afgenomen’. Soms vinden ze dat ze hebben gefaald. Bij een narcose maken vrouwen de geboorte van hun kind niet bewust mee, waardoor ze soms moeite hebben om aan hun kind te wennen. Spelen dergelijke gevoelens bij jou, praat erover met je partner, vrienden en familieleden.

Bespreek tijdens de nacontrole je emoties en vragen, zoals waarom de keizersnede nodig was. Dit kan je ook helpen bij het verwerken van emoties. Schrijf je vragen van te voren op zodat je niets vergeet. Ook na langere tijd of voorafgaand aan een volgende zwangerschap kun je met de gynaecoloog, de verloskundige of de huisarts nog eens de hele gang van zaken bespreken als je daar behoefte aan hebt.

Soms is het een opluchting om ervaringen uit te wisselen met ‘lotgenoten’, die je kunt benaderen via de Vereniging Keizersnede-Ouders (zie verder). Het omgekeerde is ook mogelijk: als een keizersnede werd gedaan nadat je lange tijd zeer pijnlijke weeën heeft gehad, betekent de operatie vaak juist een opluchting.

Voor de vader is een keizersnede soms ook moeilijk te verwerken. Hij ziet je negen maanden met de baby rondlopen en dan moet je (na eventuele weeën) ook nog een operatie ondergaan om het kind geboren te laten worden. Soms voelt een partner zich nutteloos omdat hij het gevoel heeft nauwelijks iets voor je te hebben kunnen doen. Ook kan hij bang zijn geweest dat er iets mis zou gaan. Als dergelijke gevoelens spelen, probeer ze dan met elkaar te bespreken.

Buikspieroefeningen

Met buikspieroefeningen kun je zes weken na de operatie weer beginnen. De verschillende lagen van de buikwand zijn dan goed genezen. Aan de zijkant van het litteken heb je de eerste tijd soms een trekkend gevoel van inwendige hechtingen. Dit kan geen kwaad. Het gebruik van voorbehoedsmiddelen (anticonceptie) is niet anders dan na een ‘normale’ bevalling. Vraag zo nodig de verloskundige, huisarts of gynaecoloog om advies. Wacht in ieder geval met gemeenschap tot de bloederige afscheiding voorbij is. Voor veel vrouwen duurt het langere tijd voordat zij weer zin hebben in seksueel contact. Omdat bij een bikinisnede zenuwen in de buikhuid zijn doorgesneden, houd je vrij lange tijd een doof gevoel rond het litteken. Boven dit gebied met een doof gevoel is er dikwijls halverwege de navel een gebied dat juist extra gevoelig is. Vaak is pas na zes tot twaalf maanden het gevoel in de buikwand weer normaal.

Bekkenbodemoefeningen

Regelmatig een aantal keren de bekkenbodem aanspannen. Dit doe je door de anus rustig dicht te knijpen (alsof je een windje tegen moet houden). Let erop dat je goed blijft doorademen. Ook tijdens het tillen proberen de bekkenbodem aan te spannen.

Ademhaling

Let erop dat je tijdens activiteiten goed blijft doorademen en dat je niet gaat persen.

Buikspieroefeningen

Ga op je rug liggen met opgetrokken knieën en zorg ervoor dat je het bekken goed achterover kantelt. Til je hoofd en schouders een klein stukje op en kom schuin omhoog (linkerarm richting rechterknie en andersom). Let erop dat je buik plat blijft. Begin met vijf herhalingen en bouw dat rustig op. Let erop dat je naar het plafond blijft kijken; de nek niet teveel buigen.

Nuttige adressen

Vereniging Keizersnede-Ouders (VKO)
Postbus 233
2170 AE Sassenheim
T 076 503 71 17, T 0252 23 07 12
Bereikbaar van maandag t/m vrijdag van 10:00 – 21:00 uur.

Deze tekst is tot stand gekomen met gebruik van de NVOG richtlijnen.