TranslateStomaprolaps (uitstulpend stoma)
Heeft u een stoma? Dan kunt u te maken krijgen met een stoma dat uitstulpt. We noemen dit een stomaprolaps. U kunt de volgende symptomen hebben:
- Er komt 4 cm of meer darm door de stomaopening naar buiten.
- Het uitstulpende darmslijmvlies is gezwollen.
- Als u ligt, gaat het uitstulpende darmslijmvlies gaat niet vanzelf terug in de buikwand.
- Het uitstulpende darmslijmvlies wordt donkerder van kleur.
- Soms heeft u pijn.
Wanneer een afspraak maken?
Een uitstulping van ongeveer 2 tot 4 cm van het darmslijmvlies is normaal en kan op een dag meermaals optreden. Dit wordt veroorzaakt door de voortstuwende beweging van de darm. Die darmbeweging noemen we peristaltiek. Dat uw stoma soms wat groter of kleiner is, is dus geen reden tot bezorgdheid.
In veel gevallen is een prolaps ongevaarlijk. Als het slijmvlies ingeklemd raakt, gezwollen is en niet meer terug de buik in te duwen is, kan behandeling nodig zijn. Op de afbeelding hierboven ziet u hoe een prolaps eruit kan zien.
Komt de darm 4 cm of meer naar buiten? Dan kan sprake zijn van een stomaprolaps. Dan raden we u aan een afspraak te maken bij uw stomaverpleegkundige voor een controle.
Oorzaken stomaprolaps
Een stoma maakt op die plek de buikwand minder stevig. Bij hoesten, persen of tillen komt er veel druk op de buikwand te staan. De kans bestaat dan dat er een prolaps ontstaat. Daarnaast zijn er andere factoren die een rol spelen bij het ontstaan van een stomaprolaps. Dit zijn onder andere:
- hogere leeftijd: de buikspieren zijn op hogere leeftijd vaak slapper;
- overgewicht: dit zorgt voor een hogere druk op de buik van binnenuit;
- COPD oftewel longfalen: veel hoesten geeft druk op de buik;
- gebruik van bepaalde medicijnen, zoals corticosteroïden;
- bepaalde aandoeningen, zoals diabetes mellitus (suikerziekte);
- veel harde ontlasting in één keer;
- heftige peristaltiek van de darm;
- hoesten, persen (vanwege ontlasting of bij weeën)
Voorkomen van een stomaprolaps
U kunt enkele maatregelen nemen om de kans op een prolaps zo klein mogelijk te houden. Voorkom dat uw buikspieren onnodig onder spanning komen te staan. Dit doet u door:
- hoestprikkels te dempen;
- af te vallen;
- voorzichtig te zijn met het verslepen van zware spullen;
- goede tiltechnieken aan te leren;
- een deskundige raadplegen voor buikspieroefeningen die bij uw situatie passen.
Op de website van de stomavereniging staat meer informatie.
Helaas is een verhoogde buikdruk in het dagelijks leven niet altijd te voorkomen. Denk maar eens aan het verzorgen van kinderen of aan bepaalde activiteiten in het huishouden of op de werkvloer. Een stomasteunband met anti-prolapsflap kan dan helpen. Ook het dragen van een steunbroek is een mogelijkheid.
Risico’s
Meestal is een prolaps ongevaarlijk. Veel patiënten vinden de uitstulping wel storend. Wordt de prolaps groter? Mogelijk kan de uitstulping zich dan niet meer spontaan in de buik terugtrekken.
Als de prolaps heel groot wordt en ongunstig ligt, kan een inklemming optreden. De darm trekt zich dan niet meer terug als u ligt. De prolaps kan dan binnen enkele uren geleidelijk aanzienlijk groter worden. Er kan dan een probleem ontstaan in de doorbloeding van het stomaslijmvlies. Het slijmvlies wordt dan steeds wat donkerder van kleur. Dit kan pijn doen. Soms is een operatie nodig. Het is belangrijk dat u dan direct contact opneemt met de poli Stomazorg.
Soorten stomaprolaps
Er zijn 2 vormen van prolaps:
- Acute prolaps
Een acute prolaps kan optreden na te veel lichamelijke inspanning, heftig hoesten, niezen en zwaar tillen. Het kan ook ontstaan door het vastlopen van het ontlastingspatroon (bijvoorbeeld door een voedselprop) bij een ileostoma of ernstige verstoppingsklachten (obstipatie) bij een colostoma. De plotselinge verhoging van de druk op de buik duwt de darm naar buiten. De stoma stulpt uit, uw slijmvlies kan gaan zwellen en de darm is moeilijk terug te duwen in de buik. Wanneer een acuut uitstulpende darm zorgt voor een slechte doorbloeding van uw stomaslijmvlies, is meestal een operatie nodig. - Chronische prolaps
Een chronische prolaps ontstaat veel langzamer. De uitstulping is eerst klein en wordt na verloop van tijd steeds wat groter. Dit gebeurt dan vooral bij lichamelijk inspanning, hoesten of niezen. Bij liggen zakt uw stoma weer terug in de buik.
Onderzoek
Als u mogelijk een stomaprolaps heeft, doet de stomaverpleegkundige onderzoek:
- U krijgt vragen over uw ziektegeschiedenis en leefstijl.
- De verpleegkundige bekijkt en voelt uw buik en onderzoekt de uitstulping.
- De verpleegkundige beoordeelt of sprake is van zwelling en slechtere doorbloeding.
- De verpleegkundige probeert of de uitstulping terug te duwen is in uw buik.
Behandeling
Behandeling zonder operatie
Een prolaps die niet acuut is, kunnen we op diverse manieren behandelen.
- U kunt ijsblokjes in een washandje op de uitstulping leggen; zo zal vocht uit het slijmvlies trekken en de zwelling minder worden. Zorg ervoor dat u het slijmvlies alleen koelt, voorkom bevriezing van het slijmvlies.
- U kunt poedersuiker over de stomaprolaps smeren. Neusdruppels kunnen ook, bijvoorbeeld Vibrocil of Otrivin. Die bevatten het stofje xylometazolinehydrochloride. Door dit stofje wordt bij verkoudheid de zwelling van het slijmvlies minder. Poedersuiker en neusdruppels trekken bij een prolaps het overtollige vocht uit de darm.
- U kunt uw stoma voorzichtig terugduwen in de buik. Niet forceren. Begin aan de top van de stoma.
- U kunt de stoma liggend verzorgen zodat de uitstulping zoveel mogelijk de kans krijgt terug te zakken in uw buik.
- De verpleegkundig consulent stomazorg kan het stomamateriaal zo nodig in overleg met u aanpassen om drukplekken en beknelling te voorkomen.
Ondersteunende band
Een ondersteunende (breuk)band is een brede elastische band die voor stevigheid zorgt. In de band kunnen we eventueel een opening maken voor het stomamateriaal, met daaroverheen een losse flap. Een band zonder opening heeft onze voorkeur. Een band zonder opening geeft een betere ondersteuning om de uitstulping tegen te gaan. De stoma blijft ook als u de band draagt gewoon zijn werk doen.
Operatie
Soms is een nieuwe operatie van de stoma nodig. Uw arts bespreekt dit dan met u. Als u een dubbelloops stoma heeft en deze tijdelijk is, maken we via een hersteloperatie de darmuiteinden weer aan elkaar. U heeft dan geen stoma meer, dus kan deze dan ook niet meer naar buiten stulpen.
Heeft u een blijvend stoma? Dan kan de chirurg samen met u besluiten:
- een stuk darm te verwijderen (resectie);
- de stoma opnieuw in te hechten (revisie);
- de stoma te verplaatsen, bijvoorbeeld naar de andere kant van de buik.
We kiezen het liefst voor de minst ingrijpende oplossing. Welke keuze het uiteindelijk wordt, hangt af van uw persoonlijke situatie.