Zelfonderzoek van de huid

Zelfonderzoek van de huid

Het aantal huidkankergevallen stijgt ieder jaar. Wist je dat huidkanker deels te voorkomen en vroeg te signaleren is? Daarom kan zelfonderzoek van de huid nuttig zijn. Wie een plekje ontdekt op de huid en dat niet vertrouwt, kan dit in eerste instantie door de huisarts laten beoordelen. Die kan eventueel besluiten dat een verwijzing naar een dermatoloog nodig is.

Iedereen heeft het wel eens. Je komt ’s ochtends onder de douche vandaan en tijdens het afdrogen kom je een vlekje of plekje tegen waarvan je denkt: ‘Zat die er nu al?’ of ‘Is die plek of vlek nu gegroeid?’ of ‘Is die nu donkerder geworden of verbeeld ik me dat?’ Het is goed om uw lichaam en ook uw huid af en toe in de gaten houden. Tegelijk kan het voortdurend controleren van uw huid u ook angstig of onrustig maken. Aan mensen die nog nooit een afwijking aan hun huid hebben gehad wordt door wetenschappers niet aanbevolen om regelmatig zelfonderzoek van de huid te doen.

Is zelfonderzoek van de huid nodig?

• Komt u vaak in de zon en bent u veel verbrand in de zon, vooral als kind? Dan is dat een reden om uw huid in de gaten te houden.
• Dat geldt ook voor mensen met een lichte huid, lichte ogen, sproeten en lichtblond of rood haar die heel gemakkelijk verbranden in de zon.
• Let op plekjes die veranderen van kleur, schilferen of een onregelmatige vorm krijgen.
• Let ook op plekjes die ruw zijn, waar steeds korstjes op zitten of die gemakkelijk bloeden.
• Heeft u al eens huidkanker of een voorstadium daarvan gehad? Let dan ook op het litteken op de plek waar de huidafwijking is weggehaald.
• Heeft u uw huid altijd goed beschermd tegen de zon en heeft u geen lichte huid, lichte ogen, sproeten en/of blond of rood haar? Dan hoeft u uw huid niet per se te controleren.

Wat zijn extra redenen om huid zelf te onderzoeken?

Extra redenen om uw huid zelf te onderzoeken zijn:

• U heeft jarenlang veel zonlicht direct op uw huid gehad.
• U heeft (daarbij) veel straling van hoogtezon, zonnebank of solarium op uw huid gehad.
• Uw huid is in het verleden vaak door de zon verbrand.
• U heeft, vooral als kind, langdurig en vaak zonlicht direct op uw huid gekregen.
• U heeft een lichte huid, lichte ogen, sproeten, lichtblond of rood haar en u verbrandt gemakkelijk zodra u in de zon bent.
• U heeft een bestraling of licht-behandeling (met PUVA) in het ziekenhuis gehad.
• U gebruikt of heeft jarenlang medicijnen gebruikt die uw afweer verminderen, zoals prednison en chemotherapie.
• U rookt.
• U heeft een erfelijke aanleg voor basaalcelcarcinoom of voor melanoom (dit is zeldzaam).
• U heeft al eens huidkanker of een voorstadium daarvan gehad.

Waar let ik op als ik mijn huid onderzoek?

Als u uw huid echt goed wilt controleren dan kan dat niet in uw eentje. Vraag iemand anders om die stukken huid te controleren, die u zelf niet goed kunt zien, zoals achter uw oren, achterop uw hoofd, in uw nek, op de rug, billen of achterop uw bovenbenen. Let op plekjes waar de huid opeens ruwer wordt of een beetje verkleurt, vooral op plekken waar de zon vaak komt, zoals u hoofd, uw handen of uw onderarmen. Let op plekjes die gaan jeuken, bloeden of open gaan en daarna slecht of niet genezen. Kijk bij moedervlekken of ze jeuken of dat u er veranderingen aan ziet zoals:

• verandering van kleur;
• schilfering;
• het ontstaan van korstjes;
• grillige, bijvoorbeeld spinachtige groei;
• gemakkelijk bloeden;
• slecht genezen.

Ontdekt u afwijkingen of vertrouwt u een huidplekje of litteken niet? Ga dan naar uw huisarts of uw behandelend huidarts.

Wat doe ik als ik al eens huidkanker heb gehad?

Heeft u al eens huidkanker of een voorstadium daarvan gehad? Let dan vooral ook op de littekens op de plek waar de huidafwijking is weggehaald. In het begin zult u vaker bij de huidarts of huisarts op controle komen. Is de afwijking goed genezen dan is het advies meestal om zelf uw huid vier keer per jaar te controleren. Ook nu geldt natuurlijk: ontdekt u afwijkingen of vertrouwt u een huidplekje of litteken niet? Ga dan naar uw huisarts of naar uw huidarts.

Zelfonderzoek in de praktijk

Kies een rustig moment uit voor het zelfonderzoek. Bekijk en betast de huid over het gehele lichaam; vergeet hierbij niet de voetzolen, de handpalmen, de huid tussen de tenen en vingers, de hoofdhuid en de geslachtsdelen. Er zijn plaatsen van uw huid die moeilijk voor uzelf te bereiken en te bekijken zijn, zoals bijvoorbeeld de rug. Het is van belang deze plaatsen van de huid ook goed te onderzoeken. Er zijn verschillende manieren waarop u dit kunt doen.

• Bekijk zorgvuldig de voor- en achterzijde van het lichaam in de spiegel. Daarna de zijkanten. Houd hierbij de armen omhoog.
• Bekijk vervolgens de armen helemaal, denk daarbij ook aan de handen, de handpalmen, nagels en tussen de vingers.
• De achterkant van de benen en de voeten kunt u het beste zittend beoordelen. Gebruik eventueel een kleine spiegel om de onderkant van de voeten te bekijken. Vergeet niet om de nagels van de tenen te bekijken en tussen de tenen!
• Voor de achterzijde van de nek en het hoofd gebruikt u een kleine handspiegel en de grote spiegel. Strijk door het haar om ook de hoofdhuid te kunnen beoordelen. Bij lang haar kan het helpen om met een föhn het haar opzij te blazen.
• Bekijk met behulp van een kleine handspiegel de onderrug en billen.

Met hulp van een ander persoon

Als u iemand kent die u kan helpen met het onderzoeken van uw huid, is het belangrijk dat u hiervoor steeds dezelfde persoon vraagt. Dezelfde persoon kan het beste veranderingen opmerken. Vraag de betrokkene gerust een keer mee te gaan naar een bezoek aan de arts of verpleegkundig specialist, zodat hij of zij uitleg kan krijgen.

Zelf, met behulp van spiegels

Wanneer u het huidonderzoek alleen uitvoert, kunt u gebruik maken van twee spiegels voor het bekijken van de moeilijk zichtbare delen. Gebruik hiervoor een grote spiegel en een handspiegel. Het is wellicht even oefenen om alle delen van de huid goed in beeld te krijgen. Sommige mensen hebben veel moedervlekken waardoor het moeilijk kan zijn veranderingen vast te stellen. Het maken van foto’s is hierbij erg handig. Verderop in deze brochure is een voorbeeld opgenomen voor het bijhouden van huidplekken. Het is dan verstandig om de plekken te meten en iedere keer de datum, de afmeting en eventuele bijzonderheden te registreren.

Frequentie van controle

De frequentie van controle is niet voor iedereen gelijk. Het is wel verstandig om regelmaat in de controlemomenten aan te brengen, bijvoorbeeld een keer per maand.

Vragen

Deze patiënteninformatie is gebaseerd op uitgaves van Thuisarts.nl in samenwerking tussen het NHG en de Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie (www.nvdv.nl) en van de afdeling dermatologie van het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis/Nederlands Kanker Instituut te Amsterdam. Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen? De medewerkers van de poli Dermatologie beantwoorden uw vragen graag.