Mercaptopurine

Mercaptopurine bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa

Uw Maag-Darm-Leverarts heeft met u gesproken om het medicijn mercaptopurine (Puri-Nethol®) te gaan gebruiken. Bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa valt uw afweer delen van het eigen lichaam aan. Mercaptopurine remt die overactieve afweer. En daarmee de activiteit van uw chronische darmontsteking.

Met medicijnen proberen we de ontstekingsreacties bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa onder controle te houden. Zo nemen de klachten, opvlammingen en de kans op complicaties af. Medicijnen kunnen de ziekte niet genezen.

Voorbereiding

Voordat u gaat starten met dit medicijn, controleren we uw bloed. Ook stellen we vragen over uw verleden. Bijvoorbeeld:

• welke vaccinaties u heeft gehad
• welke infecties u heeft gehad
• welke reizen u heeft gemaakt of nog gaat maken

Soms doen we nog extra onderzoek.

Bloed controleren

Mercaptopurine kan soms schadelijk zijn voor de lever en invloed hebben op de aanmaak van bloedcellen. Daarom nemen we voordat u start met het medicijn bloed bij u af. We controleren dan uw leverenzymen en de aanmaak van bloedcellen. Als u het medicijn gebruikt, blijven we uw bloed regelmatig controleren.

Gebruik

• Hoeveel mercaptopurine u krijgt, ligt onder andere aan hoeveel u weegt en is per persoon anders.
• Gebruik altijd de hoeveelheid die uw arts u heeft voorgeschreven. Neem nooit meer of minder.
• Neem mercaptopurine tijdens of direct na de maaltijd in.
• Het is belangrijk dat u niet op de tabletten kauwt. Slik ze heel door. Doe dat met eten of met water.
• Neem de tabletten niet in met vruchtensap of zuivelproducten. Neem de medicijnen een uur vóór of twee uur nadat u zuivelproducten neemt (zoals yoghurt, melk, kwark en kaas).
• Moet u halve tabletten nemen? Gebruik dan bij voorkeur een tablettensplitser om het tablet door te breken.

Eerste periode

Vaak duurt het twee tot drie maanden voordat u merkt of mercaptopurine werkt. Daarom blijft u soms in overleg met uw arts nog medicijnen gebruiken die u al had. Reageert u goed op mercaptopurine en heeft u geen last van bijwerkingen? Dan kunt u het medicijn langer gebruiken. U start met de halve hoeveelheid. Als er geen of weinig bijwerkingen zijn, krijgt u meer van het medicijn. Dat gebeurt meestal na een of twee weken.

Tabletten vergeten

Bent u vergeten de tabletten in te nemen? Neem ze dan op een later tijdstip op dezelfde dag alsnog in. Doe dat niet als u er pas de volgende dag achter komt dat u ze vergeten bent. Neem dan gewoon de tabletten van die dag in zoals u gewend bent.

Misselijk

Wordt u misselijk van de mercaptopurine? Ons advies is dan om de tabletten over de dag te verdelen. Of om ze ‘s avonds in te nemen voor u gaat slapen.

Belangrijke informatie

Bijwerkingen

Mercaptopurine wordt ook wel voorgeschreven bij kwaadaardige aandoeningen, zoals leukemie. Bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa krijgt u een veel kleinere hoeveelheid van het medicijn. Hierdoor komen ook bijwerkingen van het medicijn minder vaak of minder erg voor. Dit is goed om te weten. In de bijsluiter die u van uw apotheek krijgt, kan het namelijk gaan over gebruik van het medicijn bij kwaadaardige aandoeningen.

De meeste patiënten met de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa verdragen mercaptopurine goed. De meeste bijwerkingen komen voor in de eerste weken na de start met de medicijnen. U kunt dan minder zin in eten hebben of last krijgen van misselijkheid, spugen of diarree. Meestal gaan deze klachten binnen twee tot drie weken weer weg. Gebruikt u mercaptopurine langere tijd? Dan heeft u een kleine kans op deze bijwerkingen:

• gewrichtsklachten en spierpijn
• spontane blauwe plekken en/of regelmatige bloedneuzen
• buikklachten (maag- en of darmklachten) die niet passen bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa
• alvleesklierontsteking (pancreatitis)
• koorts en u over het algemeen naar voelen
• haaruitval
• een gevoeliger huid door uv-licht

Wanneer bellen

Krijgt u last van bijwerkingen of klachten als koorts, koude rillingen, veel spugen, blauwe plekken, bloedneuzen of erge (buik)pijn? Neem dan contact op met uw Maag-Darm-Leverarts of IBD-verpleegkundige. Neem buiten kantooruren contact op met de huisarts of arts die dienst heeft via de spoedeisende hulp.

Voorkom infecties

Mercaptopurine maakt uw afweer minder. Daardoor kunt u sneller infecties krijgen. Voorkom daarom dat u te dichtbij mensen komt die een infectie hebben. Mensen met griep bijvoorbeeld.

Zonlicht en uv-straling

Patiënten die mercaptopurine gebruiken, hebben meer kans op problemen met hun huid en huiduitslag. Ook is er iets meer kans op huidkanker. Zorg daarom dat u zoveel mogelijk uit de zon blijft. Gebruik zonnebrandcrème met een hoge factor. Blijf uit direct zonlicht, vooral tussen 10:00 en 15:00 uur. Draag beschermende kleding, zoals een hoed en zonnebril. U kunt beter niet onder de zonnebank gaan.

Mercaptopurine met andere medicijnen

• Laat het uw arts weten als u naast mercaptopurine middelen gebruikt die urinezuur verlagen (middelen tegen jicht, bijvoorbeeld zyloric of allopurinol).
• Gebruikt u bloedverdunners? Laat de trombosedienst dan weten dat u mercaptopurine gebruikt.
• Kruiden of supplementen zoals Sint janskruid of echinacea kunnen de werking van mercaptopurine versterken of verstoren.

Alcohol

Wees ook voorzichtig met alcohol. Als u alcohol en mercaptopurine samen neemt, heeft u meer kans op een afwijking aan uw lever.

Vaccinaties

Door mercaptopurine kunnen sommige vaccins minder goed werken. Ook is er met mercaptopurine meer kans op bijwerkingen door vaccins. Vermijd vaccinaties met een verzwakt levend vaccin als u azathioprine gebruikt. Dat zijn bijvoorbeeld vaccinaties voor de bof, mazelen, rode hond (BMR), gele koorts of BCG. Overleg met uw arts of verpleegkundige als u een vaccinatie moet krijgen.

Vruchtbaarheid, zwangerschap en borstvoeding

Vruchtbaarheid

Onderzoek heeft tot nu toe niet laten zien dat mannen en vrouwen minder vruchtbaar worden door mercaptopurine. Heeft u de wens om zwanger te worden? Overleg met uw arts of verpleegkundige over de medicijnen die u gebruikt.

Zwanger en mercaptopurine

In het algemeen proberen we zo min mogelijk medicijnen te gebruiken tijdens de zwangerschap. Toch is het vaak nodig om met mercaptopurine door te gaan bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Een opvlamming van de ziekte kan schadelijker zijn voor moeder en kind dan de behandeling met mercaptopurine.

Borstvoeding

Over de veiligheid van mercaptopurine bij het geven van borstvoeding zijn niet genoeg gegevens bekend. Mercaptopurine komt maar in kleine beetjes in de moedermelk terecht. Borstvoeding kan veilig gegeven worden.

Zie ook Kinderwens en zwangerschap bij chronische darmziekte.