Natuur

Natuur

Het Masterplan Monnikenberg biedt kansen voor de natuur. De ontwikkeling van gezondheidspark en natuur gaan hand in hand. Naast zorg en wonen, biedt Monnikenberg mogelijkheden voor recreëren.

GNR heeft in november 2015 een Natuur en landschapsplan opgesteld voor Landgoed Monnikenberg. Het plan beschrijft de door GNR gewenste gebiedsinrichting op hoofdlijnen en gaat in op de vraag hoe de doelstellingen ten aanzien van ecologie, landschap en (recreatief) medegebruik duurzaam kunnen worden gerealiseerd. De cultuurhistorische en landschappelijk waardevolle onderdelen van het gebied worden behouden en waar nodig versterkt. De toegankelijkheid van het landgoed en de indeling in recreatiezones zijn erop gericht om in de buurt van de toegang vanaf de Soestdijkerstraatweg bezoekers ruimte te bieden een wandeling te maken. Hierdoor is het dieper in het gebied rustiger.

 

Monnikenberg anno 2011

Monnikenberg wordt volledig omzoomd door groen of gaat over in uitgestrekte bosgebieden. Het karakter van het groen is voornamelijk bos met lanen. In het hart van het gebied ligt een open gebied, dat bestaat uit enerzijds grasland en anderzijds een akker.

 

Vooral de verschillen en overgangen zijn interessant voor natuur en landschapsbeleving. Qua bos treft men aan de zuidzijde met name hoog opgeschoten beukenbos, het zogenaamde hallebos. Tussen dit beukenbos en het ziekenhuis staat gemengd bos met onderbeplanting. Het terrein van Merem heeft veel bos met diverse soorten als eik, beuk, Amerikaanse vogelkers en berk. De meest waardevolle bossen zijn de eiken en beukenbossen die op leeftijd zijn. Deze liggen verspreid over het terrein. Het kavel van HPG Hilversum bestaat grotendeels uit douglasspar, een type minder waardevol bos.

Bos en lanen

Het gebied heeft een gelaagd karakter. Het historisch landgoed met haar formele lanen en afwisseling tussen besloten bosgebieden en open ruimten met zichtrelaties tussen diverse gebouwen en de stad hebben cultuurhistorisch en landschappelijk gezien grote waarde. De afgelopen decennia zijn deze kwaliteiten echter wel in verval geraakt. De lanen zijn deels onderbroken en niet overal zichtbaar en herkenbaar. De open ruimten worden steeds kleiner en groeien langzaam dicht. Het gevoel van verval wordt versterkt door de ontoegankelijkheid in het gebied en de vele hekwerken die het gebied ontsieren. Op nagenoeg alle perceelsgrenzen van de verschillende eigenaren staan afrasteringen die dwars door alle landschappelijke structuren en oude routes heen gaan.

Variatie aan milieutypen

De Monnikenberg is interessant vanwege de verscheidenheid aan milieus dat hier voorkomt:

• Gesloten bos
• Half open bos
• Oude laanopstanden
• Open weiland
• Veenrelict
• Oud veenmeer

Flora en fauna

In het bos komt een aantal oude, waardevolle bomen en boomgroepen voor. Deze zijn van belang voor de vleermuizen. De Monnikenberg is rijk aan vleermuizen (Laatvlieger, Rosse vleermuis, Gewone dwergvleermuis, Ruige dwergvleermuis) en eekhoorns. De variatie aan milieutypen (plas, venig grasland, gesloten bos, half open bos, akker) maakt de Monnikenberg tot een bijna ideaal natuurlijk woongebied voor wild. Door de nu geïsoleerde ligging wordt deze potentie echter niet waargemaakt.

De Monnikenplas is voortplantingswater van de kamsalamander. Deze beschermde soort vindt op het landgoed ook zijn land- en overwinterings woongebied.

De Monnikenberg kent een gevarieerde flora. Op het landgoed groeien enkele beschermde plantensoorten; de breedbladige Wespenorchis, Kleine Maagdenpalm, Akkerklokje, Grasklokje en Hondsviooltje.

 

Natuurontwikkeling Monnikenberg

De grote potentie van de Monnikenberg op het gebied van natuurontwikkeling ligt in het versterken van de ecologische relatie met de natuurgebieden noordelijk van het spoor en die oostelijk van de A27. Met de aanleg van een natuurbrug Anna’s Hoeve over het spoor en een faunatunnel onder de A27 wordt de Monnikenberg weer voor wild bereikbaar.

 

De doorgangen maken een einde aan de decennialang bestaande ecologische barrière tussen het Gooi en de Heuvelrug. De passage wordt qua inrichting geschikt gemaakt voor zo veel mogelijk diersoorten. Denk hierbij aan bijvoorbeeld dassen, reeën, hazelwormen maar ook aan kleinere dieren, zoals mieren die een belangrijke rol vervullen in de natuur. Tussen de nieuwe natuurbrug en de grote faunatunnel wordt een rustgebied ontwikkeld van bos en heide. Dit rustgebied is nodig om dieren de gelegenheid te geven zich ongestoord te verplaatsen door de relatief smalle corridor.

Versterken van de milieudiversiteit

Binnen het landgoed wordt de diversiteit aan milieutypen versterkt:

• gazon
• extensief venig grasland
• heischrale vegetaties (natte en droge heide)
• ontwikkelen voer-akker
• gesloten bos
• half-open bos
• omvormen douglas bos

Gazons en heideveldjes

In de nabijheid van het landhuis is sprake van intensief beheerde gazons, al dan niet afgewisseld met cultuurplanten als rododendrongroepen. Rond het Monnikenwater wordt een natte heide ontwikkeld, overgaand in droge heide. Binnen de beoogde ecologische verbinding wordt een aantal droge heideveldjes ontwikkeld.

Lanen

De Monnikenberg kent een aantal historische lanen. Ook hier ligt het accent op behoud van de lanen. Aanvullend op de bestaande lanen worden nieuwe lanen ontwikkeld. Op de grens van het terrein van Tergooi MC komt er een laan van de Soestdijkerstraatweg naar de spoorlijn. Deze zal ingericht worden als recreatieve fietsroute.

Water

De hoeveelheid verharding in het gebied zal met de ontwikkeling van het gezondheidspark toenemen, en daarmee zal ook de waterhuishouding van het gebied veranderen. Nader onderzoek in het kader van de mer-rapportage zal hier meer inzicht in geven. Vooralsnog wordt er van uit gegaan, gezien de bodemgesteldheid, dat er goede mogelijkheden zijn voor infiltratie in het gebied. De zandbodem kent een hoge doorlatendheid en is zeer geschikt voor infiltratie. Daarnaast liggen in het gebied van oudsher depressies. Deze zouden met het schone water van de daken en voetgangersgebieden weer gevoed kunnen worden. Dit zou door middel van een systeem van greppels langs de randen van het gebied gedaan kunnen worden. Greppels zijn gebruikelijk voor dit soort landschappen en vallen in droge tijden droog, maar voeren in natte tijden het water af en infiltreren. De gebouwen op het gezondheidspark worden uitgevoerd met mossedumdaken waardoor de afvoer van regenwater wordt vertraagd.