Wat is acne?
Acne vulgaris, is de medische term voor (jeugd)puistjes. Vrijwel iedereen krijgt in de puberteit acne. Bij de één zijn het enkele puistjes, bij de ander is het een uitgebreide huidaandoening die veel psychische problemen kan geven. Acne kan soms ook na de puberteit blijven bestaan of pas op volwassen leeftijd beginnen.
Oorzaken
De 3 belangrijkste veranderingen in de huid die zorgen voor acne zijn:
- De talgklieren in het gezicht, op de rug en de borst worden groter en produceren meer huidsmeer of talg. Als er teveel talg wordt afgescheiden, kan de talg zich ophopen en kan de uitvoergang van de talgklier verstopt raken. Deze talgophopingen worden mee-eters of comedonen genoemd. Er zijn oppervlakkige, open mee-eters (zwarte comedonen) en meer onderhuids gelegen, gesloten mee-eters (witte comedonen).
- De talgophoping wordt nog versterkt door toegenomen verhoorning van de afvoergang van de talgklier. Deze wordt daardoor nauwer.
- In de talgklieren bevinden zich bacteriën die de talg omzetten in vetzuren. Door de opgehoopte talg zet het verstopte haarzakje zich steeds verder uit en scheurt uiteindelijk open. De talg komt in de aangrenzende huid terecht en veroorzaakt een ontsteking. Hierdoor ontstaan pukkels en puistjes.
Hormonen
Soms zijn de hormonen in het lichaam de oorzaak van de acne. Signalen die hierbij passen zijn een lange menstruele cyclus (meer dan 35 dagen tussen twee menstruaties) of beharing volgens het mannelijke patroon (donkere haren op kin of uitgebreide haargroei tot buiten oksel- en/of schaamstreekregio).
Uitwendige factoren
Sommige vormen van acne ontstaan door uitwendige factoren. Meestal gaat het dan om contact met stoffen die een verstopping van de talgklier veroorzaken, zoals sommige cosmetica. Verder moet gedacht worden aan oliehoudende of chemische producten in bepaalde beroepen en industrieën. Vaak ontstaat de acne dan pas op latere leeftijd. Ook mechanische factoren (druk en wrijven) kunnen een bestaande acne verergeren. Voorbeelden hiervan zijn acne onder de kinrand van een helm. Tenslotte zijn er nog verschillende geneesmiddelen die aanleiding kunnen geven tot het ontstaan of verergeren van acne, bijvoorbeeld prednison, Vitamine B12 en middelen tegen tuberculose en epilepsie.
Acne wordt niet veroorzaakt door:
- Een voedselallergie speelt bij acne geen rol.
- Het is mogelijk dat je na het eten van chocola 1 of 2 puistjes kan krijgen. Maar dit is geen acne maar gewoon een verstopt talgkliertje. De relatie tussen het eten en drinken van veel zuivelproducten (meer dan 2 liter per dag) en het ontstaan van acne wordt momenteel nog onderzocht.
- Een vitaminetekort. Het heeft dan ook geen zin vitaminepreparaten tegen acne te slikken. Wel kan een teveel aan Vitamine B12 acne geven.
- Slechte hygiëne. Hygiëne houdt geen verband met acne.
- Infecties. Acne is geen infectieziekte en wordt dus nooit van de ene mens op de andere overgedragen.
- Transpiratie. Talgvorming en transpiratie hebben niets met elkaar te maken. Sterk transpireren heeft geen invloed op de ernst van acne.
- Spanningen of stress veroorzaken geen acne. Eerder is het omgekeerde het geval; een ernstige acne kan aanzienlijke psychische spanningen oproepen (bijv. schaamte, minderwaardigheidsgevoel).
Hoe ziet acne eruit?
Acne vulgaris wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van mee-eters (comedonen), rode pukkels (papels) en puistjes (pustels). Als er een hevige ontsteking is, zijn deze puistjes pijnlijk en ontstaan onderhuidse ontstekingen die na genezing littekens kunnen achterlaten.
Bijzondere vormen van acne
Acne conglobata
Ectopische acne (hidradentitis suppurativa)
Acne Ecoriée
Hoe weet de arts dat u acne heeft?
Acne is over het algemeen gemakkelijk te herkennen, zodat de diagnose gewoonlijk kan worden gesteld op grond van de zichtbare afwijkingen. Aanvullend onderzoek is vrijwel nooit nodig. Acne wordt vaak op basis van het aantal pukkels en puistjes en de uitgebreidheid beoordeeld als mild, matig of ernstig. De aanwezigheid van littekens speelt mee in het beoordelen van de ernst van de acne.
Wat is de behandeling?
Alle vormen van acne, ook de lichtere vormen hebben vaak langdurige behandeling nodig. Afhankelijk van de oorzaak van de acne kan de acne niet altijd worden genezen. Wel lukt het meestal ervoor te zorgen dat de acne ‘rustig’ wordt en zo blijft totdat het uiteindelijk vanzelf overgaat.
Een standaardbehandeling voor acne bestaat niet. Wanneer de ontstekingsverschijnselen op de voorgrond staan, is de behandeling anders dan wanneer het vooral om mee-eters gaat. De ernst van de aandoening, de klachten, het optreden van littekenvorming, maar ook leeftijd en geslacht, bepalen met welk anti-acne middel wordt gestart. Bij de behandeling heeft men de keuze uit diverse middelen die op verschillende manieren werken:
Middelen die de versterkte verhoorning van de afvoergang tegengaan
Een bezwaar van benzoylperoxide, tretinoïne en adapaleen is dat deze stoffen de huid in het begin van de behandeling dikwijls irriteren. En benzoylperoxide geeft ook blijvende verkleuring van kleding en beddengoed. Zo nodig kan daarom de sterkte worden verlaagd of kan het middel om de dag worden aangebracht.
Middelen die groei van bacteriën tegengaan
Middelen die de ontsteking remmen
Middelen die de talgvorming verminderen
- Van de anticonceptiepil is bekend dat deze de talgvorming kan beïnvloeden. Er zijn anticonceptiepillen op de markt die een gunstig effect hebben op acne. Deze behandeling wordt aanbevolen voor vrouwen die naast de acnebehandeling ook een anticonceptiepil willen gebruiken. Als u voor deze behandeling kiest, is het goed te weten dat deze middelen een verhoogd risico op trombose met zich meebrengen. Dit risico zal uw arts met u bespreken.
- Een ander middel dat de talgproductie onderdrukt is isotretinoïne. Naast onderdrukking van de talgproductie heeft isotretinoïne een remmend effect op de verhoorning in de afvoergang van de talgklier en onderdrukt het de ontstekingsreactie. Het wordt met name voorgeschreven bij ernstige vormen van acne met littekenvorming. De meest voorkomende bijwerking is uitdroging van de lippen, het neusslijmvlies, de ogen en de huid. Soms kunnen leverenzymen en vetten in het bloed stijgen tijdens de behandeling. Daarom is bloedonderzoek nodig. Isotretinoïne heeft ernstige risico’s bij gebruik tijdens de zwangerschap.Wilt u advies over het aanpassen van uw huidverzorging tijdens isotretinoïne? De huidtherapeuten van het Esthetisch Medisch Centrum kijken graag samen met u welke van uw huidige producten u kunt blijven gebruiken en welke u beter kunt vervangen.
Huidtherapie (Esthetisch Medisch Centrum)
De volgende behandelingen zijn mogelijk voor acne bij het Esthetisch Medisch Centrum:
- Manuele dieptereiniging
- Chemische peeling
- CO2 laser
- Camouflage
- Huidverzorgingsadvies tijdens isotretinoїne
Psychotherapie
Wat kunt u zelf nog doen?
- Puistjes en mee-eters niet uitknijpen. Door de druk komt er ook talg in de huid en dit kan meer ontsteking veroorzaken.
- De ultraviolette stralen in zonlicht kunnen tijdelijk een gunstige invloed hebben op acne. Een te intensieve blootstelling aan zonlicht of aan kunstmatige uv-bronnen wordt ontraden in verband met het dikker worden van de huid waardoor er meer mee-eters ontstaan en het risico op huidkanker. Door sommige behandelingen die de dokter heeft voorgeschreven tegen acne (zoals isotretinoïne en bepaalde antibiotica) kan de huid gevoeliger zijn voor zonlicht.
- Gebruik geen vette afsluitende crème of make up. Hierdoor kunnen de talgklierfollikels nog meer verstoppen en kunnen mee-eters en puistjes ontstaan.
- Houd je aan de behandeling die de arts met je besproken heeft.
- Gezonde voeding en regelmatig leven zal acne niet genezen maar wel een mogelijk positieve invloed hebben.
________________________________________________________________________________________________
Met dank aan de Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie voor het gebruik van de informatie op deze pagina.