Separeren

Wat houdt dit in?

Separeren houdt in dat een patiënt met of zonder toestemming wordt verzorgd, verpleegd en behandeld in een beveiligde afzonderingsruimte. Als dit gebeurt zonder toestemming van de patiënt dan heet dit dwangbehandeling.

Waarom wordt er gesepareerd?

In het algemeen vindt separatie plaats uit veiligheidsoverwegingen. De patiënt is dan een gevaar voor zichzelf en/of zijn omgeving en dat gevaar is niet op een andere manier af te wenden. Vaak gaat het om patiënten die:

niet meer voor rede vatbaar zijn, bijvoorbeeld vanwege ernstige verwardheid
de controle over zichzelf hebben verloren
niet meer kunnen bepalen wat zij willen

Redenen tot separatie

Agressie tegen zichzelf, anderen of materialen.
Storend gedrag met gevaar voor de gezondheid van andere patiënten.
Zelfmoordneiging, bij een poging of bij ernstige dreiging tot suïcide.
Het bieden van een prikkelarme omgeving, bijvoorbeeld voor een patiënt die erg gevoelig is voor prikkels.
(Dreigende) uitputting.
Op verzoek van patiënt zelf

Rechten bij dwangbehandeling

Het separeren tegen de zin van de patiënt in is een zeer ingrijpende maatregel, waarbij uiteraard de rechten van de patiënt goed worden beschermd. Deze rechten zijn geregeld via de wet BOPZ. Op de afdeling zijn folders beschikbaar waarin deze rechtsbescherming is beschreven.

De separeer

De separeerruimte is onder strenge veiligheidsnormen gebouwd. De separeer bestaat uit drie gedeelten, een kamer voor de patiënt, een zogenaamde voorruimte, en er zijn een douche en een wc in de tussenruimte aanwezig. In de verschillende ruimtes van de separeer zijn rookdetectors aanwezig.

De ruimte waar de patiënt verblijft, beschikt over een video- en intercomsysteem. De wanden van de separeer zijn glad, rustig van kleur en makkelijk schoon te maken. In de wand zit een bel waarmee de patiënt de verpleegkundige kan waarschuwen. Het raam is van onbreekbaar dubbel kunststof, waartussen luxaflex zit. Het raam is niet te openen en er is geen vensterbank. De temperatuur wordt geregeld via een klimaatbeheersingsysteem.

In de kamer hangt een formulier met informatie over de behandeling en rechten van de patiënt. De patiënt krijgt beschikking over een groot, dik, brandvrij matras, een kussen, beddengoed en kleding die niet te scheuren is. Op de kamer staan papieren bekertjes met vers water. Er is een po van geperst papier en er ligt toiletpapier.

Vanuit de separeerruimte kan de patiënt de klok zien die in de voorruimte hangt. De datum wordt elke dag op het bord geschreven. De verpleging bedient vanuit de tussenruimte de verlichting en de luxaflex. Als de toestand van de patiënt dit toestaat, mag hij/zij onder begeleiding in de voorruimte zijn.

Bezoek

Er worden afspraken gemaakt over het wel of niet mogen ontvangen van bezoek. Toestemming van de patiënt is hierbij een absolute voorwaarde. Afhankelijk van de toestand van de patiënt mogen maximaal twee bezoekers de patiënt in de voorruimte bezoeken. Dit bezoek vindt over het algemeen plaats op een afgesproken tijdstip en onder begeleiding van een verpleegkundige.

Bezoek van de PatiëntenVertrouwensPersoon, advocaat, rechter en inspecteur van volksgezondheid is altijd toegestaan. De patiënt heeft het recht om in alle privacy met deze functionarissen te praten. De verpleegkundigen blijven dan in een andere ruimte wachten tot het gesprek afgelopen is.

Als er sprake is van een dwangbehandeling, wordt de BOPZ procedure gevolgd. Hierbij toetst een rechter of aan alle voorwaarden is voldaan en spreekt hij ook zelf met de patiënt. (eventueel in de separeerkamer)

Beleid en afspraken bij separatie

Als een patiënt wordt gesepareerd, wordt dit opgenomen in het verpleegkundig dossier. Daarnaast wordt er een separeerprogramma opgesteld dat deel uitmaakt van het behandelprogramma. Het doel is de noodsituatie op te lossen en het separeren zo snel mogelijk te beeïndigen.

Afhankelijk van de psychische toestand van de patiënt wordt het separeerprogramma opgesteld, hierin staat onder ander informatie vermeld over:

het tijdstip en de duur van de contactmomenten
de dagelijkse levensbehoeften (lichamelijke verzorg, maaltijden en toiletbezoek)
de afspraken rondom toegestane materialen in de separeerruimte en voorruimte
bezoekafspraken
afspraken over kleding

Minimaal een keer per dag bezoekt de (waarnemend) behandelend arts de patiënt in de separeer. De patiënt hoort wat het separeerprogramma voor hem of haar inhoudt. Regelmatig wordt dit programma met de patiënt geevalueerd.

Verpleegkundige begeleiding en verzorging

Afhankelijk van de toestand van de patiënt verzorgen een of meer verpleegkundigen de patiënt. Per dienst is er een verpleegkundige verantwoordelijk voor de totale zorg (verzorging, observatie, rapportage en overleg). De patiënt wordt in de separeer volgens het vastgestelde programma bezocht voor onder andere maaltijden, douchen en toiletbezoek, koffie/thee drinken en eventueel roken. Afhankelijk van de toestand van de patiënt wordt de duur van deze bezoeken uitgebreid. Buiten de begeleidingsmomenten vindt er ook observatie plaats.

Beeïndiging van de separatie

Het uitgangspunt bij het beeïndigen van het separeren is dat de veiligheid van de patiënt en de omgeving weer voldoende is gegarandeerd of dat hij/zij meer prikkels aankan. Het beeïndigen gaat zo nodig volgens een stappenplan. Het starten en beeïndigen van de separatie wordt aan de contactpersoon/wettelijk vertegenwoordiger gemeld, indien de patiënt hier toestemming voor geeft.

Aan een separatie mag door een behandelaar geen termijn verbonden zijn. Van tevoren kan immers niet worden vastgesteld wanneer de crisis voorbij zal zijn. Separatie vindt alleen plaats als het echt noodzakelijk is en duurt zo kort mogelijk.

Een separatie ter overbrugging van een noodsituatie mag maximaal zeven dagen duren. Als langer separeren nodig is terwijl de patiënt zich hiertegen verzet, is er per definitie sprake van dwangbehandeling. Hier wordt dan melding van gemaakt bij de inspecteur voor geestelijke gezondheid.

Wat vindt u van deze informatie?