Actinische keratose

Lees voor
Print

Wat is actinische keratose?

Actinische keratosen zijn plekjes op de huid die ontstaan door schade van zonlicht. Ze komen vooral voor in het gezicht en op de bovenkant van de handen. Het kan een begin zijn van huidkanker.

 

Actinische keratose zien er gewoonlijk uit als ruwe plekjes op de huid. De kleur is meestal huidkleurig tot rood of bruin. De grootte kan wisselen van enkele millimeters tot enkele centimeters. In het begin zijn de plekjes beter te voelen dan te zien. Mensen met actinische keratose geven vaak aan dat op dezelfde plek steeds opnieuw harde schilfers ontstaan. Soms zijn de plekjes gevoelig als ze aangeraakt worden. Vaak zijn er meerdere plekjes te zien. De plekjes zitten vooral op:

  • Het gezicht
  • De hoofdhuid
  • De bovenkant van de handen
  • De onderste helft van de armen
  • Het decolleté (de borst) bij vrouwen
Na verloop van jaren kan er in actinische keratose huidkanker ontstaan. Deze vorm van huidkanker is het plaveiselcelcarcinoom. Deze plekken zijn meestal dikker en pijnlijk. De kans dat u huidkanker krijgt, schat men op 5 tot 10%.

Oorzaak

U krijgt actinische keratose door de zon of de zonnebank. Naast de hoeveelheid zon die u heeft gehad, is het ook van belang wat voor type huid u heeft. Iemand met een lichte huid (blond/rood haar en blauwe ogen) heeft meer kans op actinische keratose dan iemand met een donkere huid en donker haar. Hoe ouder u bent, des te meer kans u heeft op het krijgen van actinische keratose. Tot 80% van de mensen boven de 60 jaar met een lichte huid heeft actinische keratose.

Diagnose

Uw behandelaar kan aan de plekjes op uw huid zien of u actinische keratose heeft. Soms wil de behandelaar zeker weten of er geen sprake is van een andere ziekte van de huid. Dan zal de behandelaar een klein stukje huid wegnemen (biopt) om te laten onderzoeken. Voor het wegnemen wordt uw huid plaatselijk verdoofd.

Behandeling

We behandelen u in de volgende situaties:

  • U heeft er last van. Denk hierbij aan jeuk, een geïrriteerd gevoel of cosmetische klachten.
  • Om de kans op huidkanker te verkleinen. Actinische keratose geeft een hogere kans op huidkanker. Veel zonlicht en zonverbranding in het verleden vergroot de kans op huidkanker.

Welke behandelingen zijn er?

Bevriezen/Cryochirurgie

De behandelaar bevriest de plekjes met vloeibare stikstof. Dit gebeurt meestal als u maar enkel plekjes op de huid heeft. Soms ontstaat er op de plek waar de huid bevroren is geweest een witte verkleuring van de huid.

Fluorouracil of imiquimod crème

U krijgt van uw behandelaar deze crème als u veel plekjes op de huid heeft. De crème moet u enkele dagen tot een paar weken lang op de huid smeren volgens de instructies van de behandelaar. De crème maakt de actinische keratose kapot. Door deze behandeling lijkt het alsof de actinische keratose eerst erger worden voordat verbetering intreedt. Na de behandeling gaat dit helemaal over.

Fotodynamische therapie (= Photodynamic therapy, PDT)

Als u veel plekken op uw huid heeft of grote plekken, dan kan de behandelaar ook besluiten om u een ‘fotodynamische behandeling’ te geven (officieel heet dit PDT: photodynamic therapy). Dit betekent dat een speciale crème op de actinische keratose wordt gesmeerd, die de onrustige cellen gevoelig maakt voor licht. Enkele uren daarna wordt met daglicht  of met een speciale lamp licht op de actinische keratose geschenen. Hierdoor worden de actinische keratose kapot gemaakt. Deze behandeling kan soms pijnlijk zijn. Ook de dag na de behandeling kunt u nog pijn hebben. Na deze behandeling ziet de behandelde huid er eerst slechter uit voor het beter wordt.

Overige behandelingen

Soms wordt gekozen voor andere manieren van behandeling zoals curettage, chemische peeling of ablatieve laser.
Houd zelf uw huid goed in de gaten. Zie voor meer informatie ook de folder ‘Zelfonderzoek van de huid’. Er kunnen steeds nieuwe actinische keratose ontstaan. Als uw huid in het verleden beschadigd is door de zon, blijft deze schade altijd bestaan. Mensen die veel actinische keratose hebben, doen er verstandig aan deze plekjes hun leven lang regelmatig te laten controleren en behandelen.

Preventie en tips

 

Wat kunt u zelf doen om te voorkomen dat u huidkanker krijgt? Het is van groot belang overmatige zonblootstelling te vermijden. Dermatoloog dr. Rutger van der Waal geeft in deze video tips voor om verstandig omgaan met de zon en het checken van uw huid.

Tips: verstandig omgaan met de zon

  • Geniet van de zon, maar voorkom te veel blootstelling aan zon en verbranding. Zie voor meer informatie ook: ‘Zonlicht en de huid: verstandig omgaan met de zon’.
  • Laat uw huid voorzichtig wennen aan de zon.
  • Ga tussen 11:00 en 15:00 uur niet onbeschermd in de zon, zoek dan liever de schaduw op.
  • Bescherm uw huid: denk aan beschermende kleding, pet/hoed en zonnebril.
  • Smeer de onbedekte huid royaal in met anti-zonnebrandmiddel.
  • Gebruik anti-zonnebrandmiddel met een hoge beschermingsfactor (SPF > 30).
  • Herhaal het insmeren elke twee uur.
  • Smeer nog vaker bij sterke transpiratie of na het zwemmen.
  • Vermijd de zon als de huid vreemd reageert met bijvoorbeeld uitslag, jeuk of snelle verbranding.
  • Raadpleeg zo nodig een arts.

 

Deze folder is gebaseerd op een uitgave van de Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie.

Wat vindt u van deze informatie?